GÜLEK KARBOĞAZI ZAFERİ

Fransız ve Ermeni gönüllüleri Albay Ramsey kumandasında 16-21 Aralık 1918 tarihlerinde Adana’yı, 27 Aralık 1918’de Pozantı’yı işgal ettiler. Bir süre sonra İngilizler bölgeden çekildi. Onların yerini Fransızlar aldı. Fransa ise Çukurova bölgesinde bir Ermeni devleti kurmak istediğinden bu bölgeye Ermenileri getirmeye başladı. Fransızlar tarafından maşa olarak kullanılan Ermeniler bağımsız bir Ermeni devleti kurma hayali ile Çukurova bölgesine geldiler ve buradaki halka eziyet etmeye başladılar. Bundan rahatsız olan Adana halkı son olarak Kara Hasan’ın (Hasan Akıncı’nın) kardeşi Osman’ın şehit edilmesi sonucu patlama noktasına geldi ve Kara Hasan kuvvetleri ile Fransız kuvvetlerine rastladığı yerde saldırıya geçti. Böylece 1919 yılı başlarından itibaren Çukurova’da milli hareket fiilen başlamış oldu.

İşgalci güçler Çukurova’yı işgal etmeye başlayınca buna tepki olarak ilk önce İstanbul’daki vatansever Adanalılar tarafından 21 Kasım 1918’de Kilikya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu. Ardından Adana’da gizli teşkilatlar oluştu. Sivas Kongresinden sonra da Adana işgal altında olduğundan Kayseri’de Adana Kilikyalılar Cemiyeti oluşturuldu. Özellikle bu cemiyet Toroslarda silahlı teşkilatlanmanın oluşmasına büyük katkı sağladı.

Fransızların Adana, Maraş, Antep ve Urfa’yı işgal etmeleri ile bu şehirlerde halkın girişimleri ile çeteler kuruldu. Sivas Kongresi sırasında Adana ve çevresinde düzenli bir Askeri teşkilat kurulmasına karar verildi. Topçu Binbaşısı Kemal Kilikya Kuvayi Milliye Komutanlığına, Yüzbaşı Osman Nuri (Tufan) de komutan yardımcılığına atandı. Bunlar merkezi Kayseri’de bulunan Kilikya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ile temasa geçtiler. Burada 20. Kolordu Komutanı Ali Fuat (Cebesoy) Paşa ve 41. Tümen Komutanı Emrullah Bey ile görüştüler. Adana ve bölgesi, komuta idaresi bakımından Doğu-Batı diye ikiye ayrıldı. Gülek ve çevresini içine alan Batı Kilikya Komutanlığına Ali Ratıp ( Tekelioğlu Sinan) Bey atandı. Bu tarihten itibaren bölgede örgütlü direnişler başladı. Bundan sonra 31 Mart 1920’de Çamalan ve daha sonra Kadirhanı, Hacıkırı, Kelebek ve Belemedik Fransızlardan alındı. Böylece Pozantı’daki

Fransızların Adana ve Mersin ile olan kara ve demiryolu bağlantıları kesildi. Ayrıca Pozantı kuşatma altına alındı.

Çamalan, Kadirhanı, Belemedik ve Hacıkırı gibi yerler Türk kuvvetlerinin eline geçince bölgede komuta değişikliğine gidildi. Çünkü Türklerin denetimindeki saha genişlemişti. Cephe; Tarsus, Merkez, Seyhan ve Kurttepe olmak üzere dört komuta merkezine ayrıldı. Bu merkezlere bağlı veya bağımsız müfrezeler oluştu. Molla Nasuh komutasındaki Gülek müfrezesi Seyhan grubuna bağlandı. Nisan 1920’den sonra ise Gülek (Çamalan) nahiye merkezi, geçici olarak Karaisalı’ya taşındı. Nahiye müdürlüğüne de geçici olarak Mehmet Efendi atandı. Gülek nahiye merkezinin geçici olarak Karaisalı’ya taşınmasının nedeni, bu dönemde Adana cephesi karargâhının komuta merkezinin burası olması idi.

7 Haziran 1920’de Genelkurmay başkanı İsmet İnönü imzası ile yayınlanan bir emirle Kilikya cephesi 41. Tümen’e bağlandı. 41. Tümen karargâhının Pozantı’ya taşınması ve 11. Tümen’in Kilikya cephesi ile ilişiğinin kesilmesi istendi. Daha sonra cephe komutanlığı kendi içinde düzenlemeler yaptı. Bölge komuta bakımından 2’ye ayrıldı. Tekelioğlu Sinan komutasındaki 2. Bölge Gülek’i de içine alıyordu. Gülek’te 3 bölükten oluşan Molla Nasuh taburu oluşturuldu.

Molla Nasuh Gülek’e bağlı Eminlik köyündedir. Babası köyün ileri gelenlerinden Hamza Ağadır. Kaya soyadını alan Molla Nasuh milli mücadeleye ilk katılanlardandır. Kuşçular, Belemedik karakollarının zaptında, Pozantı kuşatmasında ve Karboğazı savaşında bulunmuştur. Daha sonra tabur komutanı olmuş 1938’de de vefat etmiştir.

9 Kasım 1920’de cepheler Batı ve Güney cephesi olarak ikiye ayrılınca Adana cephesi komutanlığı II. Kolordu Komutanlığı olarak değiştirildi.

Türk kuvvetlerinin Çamalan ve Belemedik gibi stratejik açıdan önemli geçitleri kontrol altına alması ve Pozantı kuşatması nedeniyle Fransızlar Pozantı’daki Menil taburuna yardım etmek ve kaybettikleri yerleri geri almak amacıyla 11 Nisan 1920’de saldırıya geçtiler. Ancak milli kuvvetler Fransızları geri püskürtmeyi başardılar. Tarihe I. Kavaklıhan savaşı olarak geçen bu savaştan sonra Fransızlar yeni bir taarruz hazırlığına başladılar. Düşmanın taarruz hazırlığını öğrenen milli kuvvetler çevre köylerden asker temin etmeye çalıştı. Gülek nahiye müdüründen askere alınabilecek kişilerin listesi istendi. 17 Mayıs 1920’de saldırıya geçen Fransızlar tarihte II. Kavaklıhan çatışması olarak anılan çatışmadan da yenilgi ile ayrıldılar. Türk kuvvetleri Pozantı’ya taarruz hazırlığına başladılar.

Kavaklıhan savaşlarından sonra Pozantı güneyden iyice kuşatılmış oldu. Kuzeyden de 11. Tümen komutanlığı harekete geçerek Pozantı’yı kuşatma altına almak istiyordu. Yüzbaşı Mehmet komutasındaki 11. Tümen Akköprü’ye geldi ve Pozantı kuşatması böylece gerçekleşti. 14 Nisan 1920’de Pozantı’daki Fransız komutanı Menil’e teslim ol çağrısı yapıldı. Menil buna uymayınca 15 Nisan 1920’de topçularımız ateşe başladı. Menil Adana’daki Fransız tabur komutanlığından yardım istedi ancak General Dufreux (Düfyo) yardım istemediğini huruç hareketi yaparak Pozantı’dan çıkmaları emrini bildirdi.

KARTAL YUVASI GÜLEK

Gülek’i tanımak, anlatmak için öncelikle şanlı KARBOĞAZI ZAFERİ’ nin anlatılması gerekir.

KARBOĞAZI BASKINI anlatılmadan Gülek anlatılamaz…

Orda, kahraman bir köy var. Uzakta değil çok yakınımızda. Akdeniz Bölgesinin kuzeyinde. Orta Torosların 3800 metre yükseklikteki Medetsiz Tepesi’nin bulunduğu Bolkar Dağı eteklerinde 29 Mayıs 1920’de kırk kahraman ile bir tabur Fransız askerini Karboğzı’nda teslim alan köy var. O köy Gülek’tir. O kahramanlar Güleklidir.

KARBOĞAZI SAVAŞINA KATILANLAR KAHRAMANLAR

Karaisalı Jandarma Komutanı Üsteğmen Hasan Akıncı (Kara Afet)

Çamalan Jandarma Komutanı Mehmet Tevfik

Merkez Süvari Takım Komutanı Kemal

Jandarma Çavuşu Cevdet

Aydınlı aşiretinden bir grup

Kenzinli Bodur Ali

Kenzinli Karaca Mehmet

KAHRAMAN GÜLEKLİLER

Abbak Fakir

Alışlı Hasan

Deli Hasan

Dubarcı Mehmet Kumcu Veli

Demirci Mehmet

Er Fettah

Güngör Reşit

Hacı Hüseyin

Hamit Hoca

Işıl Süleyman

Karahacı Ahmet

Keçeli Recep

Kelle Mustafa

Konur Ali

Kör Emin

Köse Mehmet

Lütfi Hoca

Muhtar Cin Osman

Musduk Mustafa

Ötebaş İbrahim

Piyade Ali

Reşid Ali

Rıza Çavuş

Süren Kamber

Şahbaz Yusuf

Tırlık Molla Mehmet

Tingil Fatma

Yanık Hacca

RUHLARI ŞAD OLSUN

KIRK YİĞİT

Tam kırk yiğit,

Kırkı da birbirinden yiğit

Kırkı da birbirinden yürekli

Kırkı da birbirinden Gülekli

Alpaslan’ın yiğitleri gibi kahraman

Alpaslan’ın yiğitleri gibi korkusuz

Karboğazı’nda o gün

Fransız’ın aklı şaştı

Kırk yiğidi görünce

Dağlar bile uysallaştı

Yıldırım oldu, şimşek oldu yiğitler

Vatanla, bayrakla doldu yiğitler

Karboğazı’nda o gün

Hürriyet en büyük haktı

Kırk yiğidi görünce

Vatan ayağa kalktı

Hepsi bir bayraktı, vatandı o gün!

Vatanı özünde tutandı o gün!

Tam kırk yiğit,

Kırkı da birbirinden yiğit

Kırkı da birbirinden yürekli

Kırkı da birbirinden Gülekli

Alpaslan’ın yiğitleri gibi kahraman

Alpaslan’ın yiğitleri gibi korkusuz

Kenan ŞAHBAZ