TESEV’İN ORDU RAPORU (1)

TESEV’İN ORDU RAPORU (1)                                                                                                                                                                                                                             www.kenansahbaz.com

ORDU VE İLGİLİ KURUMLAR                                                                                                                                                                                                                                                             Ordu ve ilgili kurumlara ilişkin sorunlar:                                                                                                                                                                                                                                                  • Ordunun siyasete müdahale edebilmesini sağlayan özerk konumu bazı açılardan hâlâ devam etmektedir. Örneğin, Genelkurmay Başkanı ile Milli Savunma Bakanı arasındaki “yetkisorumluluk bozukluğu” sürerken, Yüksek Askeri Şura hem kuruluşu bakımından hem de kararların alınma biçimi bakımından anti-demokratik bir yapıya sahip olmaya devam etmektedir. Yargıda çift başlılığa sebep olan askerî yargı, varlığı ile eşit ve adil yargılanma hakkını ve tabii hâkim ilkesini zedelemekle birlikte kendi içinde de birçok sorun ihtiva etmektedir. Militer birer teşkilat olan ve üzerlerindeki sivil denetim son derece kısıtlı olan Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığının polislik işinden çekilmemesi, ordunun günlük hayata müdahale edebilmesini sağlamakta, belli açılardan süren özerkliğini tahkim etmekte ve demokratik bir rejimin nitelikleriyle çelişmektedir.

• Yine söz konusu kısmi özerkliği muhafaza edecek şekilde, ordunun parlamento ve parlamento dışı kurumlarca denetimi oldukça sınırlıdır. Özellikle, bütçe ve savunma politikalarının hazırlanma süreçleri ile silah alımları açısından sivil demokratik denetim son derece yetersizdir.
• Askerî yapılanma içerisinde yer alan koruculuk sistemi, ağır insan hakları ihlallerine yol açmasına rağmen kaldırılmamakta, yeni korucu alımı ile tahkim edilmektedir.
• Militarist bir kültürün sürdürülmesinde önemli rol oynayan zorunlu askerlik sistemi vicdani, dinî, politik veya diğer nedenlerle askerliğe karşı çıkanların haklarının ihlal edildiği bir süreci beraberinde getirmektedir. Askerlik sırasında birçok insan hakları ihlali yaşanmaktadır. Ancak davalar askerî mahkemelerde görüldüğünden, etkin ve tarafsız bir yargılama sürecinin gerçekleştiğini söylemek mümkün değildir. Ordu ile ilgili başlıca öneriler: Yukarıda özetlenen sorunlar bağlamında, ordunun siyasete müdahale edebilmesinin engellenmesi, parlamenter demokrasilerde geçerli olan sınırların gerisine çekilebilmesi, etkin bir sivil demokratik denetime tabi tutulabilmesi, ordu ve askerî yapılanma içerisinde gerçekleşen hak ihlallerinin önlenebilmesi için birtakım yasal ve kurumsal değişikliklere ihtiyaç vardır.

İşte raporu hazırlayanlar:
TESEV’in Almanakı’nın, giriş bölümünde Bilkent Üniversitesi Prof. Dr. Ümit Cizre-İtaat kültürü yerine bilimsel itiraf ve itiraz, TBMM Araştırma Merkezi’nden Dr. Ahmet Yıldız-TBMM, Polis Akademisi’nden Doç. Dr. Zühtü Arslan, Yıldız Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Gence Özcan MGK, Emekli Askeri Savcı ve Hakim Dr. Ümit Kardaş-Askeri Yargı, Gazeteci Lale Sarıibrahimoğlu-Türk Silahlı Kuvvetleri-Jandarma-Sahil Güvenlik, Polis Akademisi Doç. Dr. İbrahim Cerrah-Polis, Polis Akademisi Yrd. Doç. Dr. Ertan Beşe-Özel Harekat-Geçici Köy Korucuları-JİTEM, Polis Akademisi Doç. Dr. M. Bedri Eryılmaz-Özel Güvenlik-Polis İstihbarat, Polis Akademisi Doç. Dr. Önder Aytaç-Medya ve Gazeteci Yazar Ferhan Ünlü ise MİT ve Sivil Toplum konularında makalelerine yer verildi. Doç. Dr. Zühtü Arslan, bir yazısında, “Milli güvenlik kavramı, silahlı güçlerin aynı zamanda ideolojik devlet aygıtı olarak işlev görmesini ve aslında milli güvenlikle doğrudan ilgisi olmayan konularda söz sahibi olmasını beraberinde getirmektedir” diye yazmıştı.